Με αφορμή την τελευταία -και πλέον τελική- αναφορά/γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), δεχόμαστε ακόμα πιο πολλά ερωτήματα για τη χρήση και την ασφάλεια των γλυκαντικών από ανθρώπους που αναφέρονται κυρίως σε δημοσιεύματα στο διαδύκτιο. Ας τα δούμε ένα-ένα:
Ισχύουν άραγε όσα διαβάζουμε online;
Όσον αφορά σε ισχυρισμούς που συναντώνται συνήθως στο ιντερνετ σχετικά με συσχέτιση της ασπαρτάμης με διάφορες καταστάσεις υγείας, η EFSA έχει καταλήξει ότι, το σύνολο των επιστημονικών δεδομένων δεν αποδεικνύει ότι η ασπαρτάμη προκαλεί αλλαγές στη συμπεριφορά, τη διάθεση, τη γνωσιακή λειτουργία ή στο μοτίβο του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος. Επίσης, δεν έχει αποδειχθεί πως σχετίζεται με την εκδήλωση πονοκεφάλων, επιληψίας ή υπερευαισθησίας (SCF 2002). Αντίστοιχα, το 2012, η Αμερικάνικη Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας (Academy of Nutrition and Dietetics) διερεύνησε την ασφάλεια της ασπαρτάμης, μαζί με τα υπόλοιπα γλυκαντικά, και ανέφερε ότι δεν σχετίζεται: (α) σε διαβητικούς ασθενείς, με υψηλά επίπεδα φαινυλαλανίνης και τυροσίνης πλάσματος, με έλεγχο γλυκόζης πλάσματος νηστείας, δυσανοχή στην ασπαρτάμη, οφθαλμολογικές διαταραχές, αλλαγές καρδιακού ρυθμού ή βάρους, (β) σε χρόνια αλκοολικούς ηπατοπαθείς, με την πυλαία εγκεφαλοπάθεια και (γ) σε ασθενείς με Parkinson, με διαφοροποίηση στα επίπεδα λεβοντόπας (AND 2012).
Η ασπαρτάμη είναι ασφαλής για κατανάλωση από τον γενικό πληθυσμό, σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων
Η ασπαρτάμη είναι ασφαλής εντός της τιμής Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης (ADI) η οποία παραμένει αμετάβλητη στα 40mg/ kg σωματικού βάρους/ ημέρα, ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) (link), μετά την ολοκλήρωση της προγραμματισμένης αξιολόγηση της ασφάλειάς της και τη δημόσια διαβούλευση που προηγήθηκε. Με δεδομένο ότι, η ασπαρτάμη χρησιμοποιείται σήμερα σε πληθώρα τροφίμων και ροφημάτων, καθώς και γλυκαντικών δισκίων, συμπληρωμάτων διατροφής κτλ, η νέα διαβεβαίωση της ασφάλειάς της από το αρμόδιο επιστημονικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διατήρησε αναμμένο το «πράσινο φως» για τη χρήση της από τα άτομα που θέλουν να μειώσουν τις θερμίδες που προσλαμβάνουν καθημερινά, διατηρώντας παράλληλα τη γλυκιά γεύση στο διαιτολόγιό τους.
30+ χρόνια από την πρώτη έγκριση της χρήσης της
Η ασπαρτάμη, ως πρόσθετο τροφίμων, έχει περάσει από εκτενή αξιολόγηση ασφαλείας από την Επιστημονική Επιτροπή για τα Τρόφιμα, SCF (προκάτοχο της σημερινής Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων, EFSA), και έχει εγκριθεί προς χρήση από τις ρυθμιστικές αρχές της Ευρώπης από τις αρχές της δεκαετίες του 80. Ομοίως, η Κοινή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων των οργανισμών FAO/WHO για τα Πρόσθετα Τροφίμων, η Υπηρεσία Πρότυπων Τροφίμων Ηνωμένου Βασιλείου (FSA) και η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), έχουν αξιολογήσει θετικά την ασπαρτάμη (ΕΦΕΤ, 2012).
Επιπλέον, μετά την έγκρισή της οι αρμόδιες αρχές έκαναν συστηματικές αξιολογήσεις ώστε να λαμβάνουν υπόψη νέα δεδομένα (SCF, 2002), ή ως «απάντηση» σε μελέτες που ισχυρίζονταν κάποια αρνητική σχέση με την υγεία (EFSA 2006, 2009, 2011). Πολύ πρόσφατα, στα πλαίσια της προγραμματισμένης επαναξιολόγησης όλων των πρόσθετων, η EFSA μελέτησε εκ νέου όλα τα δεδομένα για την ασπαρτάμη και τα προϊόντα μεταβολισμού της, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις μελέτες που προηγήθηκαν της έγκρισης, όσο και εκείνες που ακολούθησαν, καθώς και κάθε σχετικό στοιχείο (ακόμα και μεμονωμένες αναφορές ή μη δημοσιευμένα στοιχεία). Το συμπέρασμα ήταν πάντα ότι, η ασπαρτάμη είναι ασφαλής όταν καταναλώνεται εντός της Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης, ADI (40mg ανά κιλό βάρους ανά ημέρα). Η τιμή ADI αντιστοιχεί στη μέγιστη ποσότητα που μπορεί να καταναλώνει κάποιος καθημερινά και εφ’ όρου ζωής χωρίς κανένα κίνδυνο για την υγεία του. Ισχύει για το σύνολο του πληθυσμού, ακόμα και ευαίσθητες ομάδες όπως οι διαβητικοί και τα παιδιά, αλλά όχι για τα άτομα με τη σπάνια γενετική διαταραχή φαινυλκετονουρία (PKU), τα οποία δεν μπορούν να μεταβολίσουν το αμινοξύ φαινυλαλανίνη και ως εκ τούτου πρέπει να αποφεύγουν την ασπαρτάμη (EFSA 2013b), παράλληλα με όλα τα τρόφιμα που περιέχουν φαινυλαλανίνη, όπως το κρέας, το αυγό, τα γαλακτοκομικά κτλ.
Η νομοθεσία τροφίμων, επίσης, καθορίζει τα ανώτατα επίπεδα προσθήκης της ασπαρτάμης, όπως και κάθε άλλου πρόσθετου, στα διάφορα τρόφιμα και ροφήματα ώστε να διασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές δεν υπερβαίνουν την τιμή ADI.
Συμπερασματικά
Συνεπώς, η ασπαρτάμη, όπως και τα τρόφιμα και ροφήματα που την περιέχουν μπορεί να καταναλώνεται, πάντα στο πλαίσιο ενός ισορροπημένου διαιτολογίου. Τα άτομα που θέλουν να τη χρησιμοποιήσουν για τον έλεγχο του βάρους τους ή καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο του διαβήτη, μπορούν να συμβουλεύονται το γιατρό και το διαιτολόγο τους για τον τρόπο ένταξή της σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο.
Επιμέλεια
Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
georgemiles9@gmail.com; milesis@diatistrofis.gr
Πηγές:
• EFSA, Ευρωπαική Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (2013)
http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3496.htm
• ΕΦΕΤ – Ελληνικός Φορέας Ασφάλειας Τροφίμων (2012)
http://www.efet.gr/portal/page/portal/efetnew/consumers/food_security/consumers_info/aspartami
• FDA – Food and Drug Administration.
http://www.fda.gov/food/ingredientspackaginglabeling/foodadditivesingredients/ucm091048.htm
• SCF – Scientific Committee on Food (2002)
http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scf/out155_en.pdf
• EFSA – Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (2011) http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/1996.pdf
• EFSA – Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (2009)
http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1015.htm
• EFSA – Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (2006)
http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/356.htm
• Academy of Nutrition and Dietetics. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Use of Nutritive and Nonnutritive Sweeteners. J Acad Nutr Diet. 2012;112:739-758
