Το σωματικό μας βάρος επηρεάζεται από διάφορα στοιχεία στον οργανισμό που είναι μεταβλητά όπως τους μυες, το λίπος, το γλυκογόνο και τα σωματικά υγρά. Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το βάρος μας με αποτέλεσμα η ένδειξη της ζυγαριάς να μην είναι αυτό που προσδοκούμε. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι:

Η άσκηση

Αν η δίαιτα γίνεται ταυτόχρονα με άσκηση τότε η ζυγαριά μας πιθανόν να μη δείξει την αντίστοιχη απώλεια βάρους. Αυτό ωφείλεται στο ότι η άσκηση κάνει τους μυς αυξηθούν σε μέγεθος και να αποθηκεύουν γλυκογόνο το οποίο περιέχει και νερό οπότε γίνεται κατακράτηση νερού που μπορεί να φτάσει και τα 1-2 κιλα. Επίσης ο όγκος του αίματος του οργανισμού αυξάνεται για να ανταπεξέλθει στις αυξημένες απαιτήσεις λόγω της άσκησης. Έτσι πραγματοποιείται αύξηση των υγρών και της άλιπης μάζας (ειδικά μυϊκού ιστού) και ταυτόχρονη μείωση του σωματικού λίπους. Μετά από 4-5 εβδομάδες άσκησης η απώλεια κιλών θα είναι εμφανής λόγω της άσκησης και της δίαιτας.

Η αναμενόμενη και φυσιολογική απώλεια βάρους είναι ½-1 κιλό την εβδ. Η επιδίωξη μας για μεγαλύτερη απώλεια βάρους με αυστηρή δίαιτα έχει σαν αποτέλεσμα ο οργανισμός μας να την αντιλαμβάνεται σαν κατάσταση στρες και να μειώνει το μεταβολισμό (καύσεις) για να τον προστατέψει. Το ίδιο ισχύει όταν ο οργανισμός μας παραμείνει για πολλές ώρες χωρίς φαγητό οπού εκτός από μείωση μεταβολισμού γίνεται και αποθήκευση λίπους.

Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας Na (αλάτι)

Η ημερήσια πρόσληψη αλατιού δε πρέπει να ξεπερνά τα 6γρ δηλ τη  1 κ.γ.  Όπως γνωρίζουμε όλοι η υπέρμετρη κατανάλωση αλατιού προκαλεί κατακράτηση υγρών με αποτέλεσμα το σωματικό μας βάρος να αυξηθεί.

Το αλάτι βρίσκεται σε πολλά προϊόντα είτε σαν συντηρητικό είτε σαν ενισχυτικό γεύσης (πχ. κράκερ, κονσέρβες, πατατάκια, έτοιμα φαγητά (fast food), μπισκότα, παστά, σάλτσες) . Έτσι για να αποφεύγουμε την υπερβολική κατανάλωση αλατιού πρέπει να κοιτάμε τις διατροφικές ετικέτες προτού αγοράσουμε κάποιο τρόφιμο και να μην βάζουμε επιπλέον αλάτι στο φαγητό μας.

Το βάρος μας είναι φυσιολογικό και ο οργανισμός μας αντιστέκεται στην απώλεια βάρους για λόγους προστασίας

Πολλοί από εμάς παρόλο που το βάρος μας είναι μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια επιθυμούμε να χάσουμε κάποια κιλά για να διάφορους λόγους. Συχνά όμως ο οργανισμός μας αντιστέκεται σε αυτή τη προσπάθεια καθώς την αντιλαμβάνεται σαν μια κατάσταση διαταραχής της ισορροπίας του οργανισμού. Έτσι παρατηρείται ότι τα άτομα που θέλουν να χάσουν μόνο 2-3 κιλά δυσκολεύονται πιο πολύ από άτομα που πρέπει να χάσουν πάνω από 10 κιλά. Η άσκηση μπορεί να μας βοηθήσει σε αυτή τη περίπτωση καθώς η σωματική δραστηριότητα θα αυξήσει τις καύσεις του οργανισμού.

Δεν καταναλώνουμε μικρά και συχνά γεύματα

Η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων αυξάνει τις καύσεις του οργανισμού μας και κατά συνέπεια το μεταβολισμό. Επίσης όταν τρώμε κάθε 2-3 ώρες τότε δεν γίνονται μεγάλες και απότομες αυξομειώσεις του σακχάρου και της ινσουλίνης στο αίμα αυτό βοηθάει τον οργανισμό μας να ρυθμίζει πιο αποτελεσματικά την όρεξη.

Η λήψη φαρμακευτικής αγωγής

Ορισμένα φάρμακα, όπως κάποια αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά αντιεπιληπτικά, αντιυπερτασικά, κορτικοστεροειδή, φάρμακα κατά του έλκους και αντιδιαβητικά, μπορούν να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού μας βάρους από αμελητέα ως και κατά 5 κιλά το μήνα. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει με τις θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης οιστρογόνων και με ορισμένα αντισυλληπτικά που χορηγούνται στις γυναίκες. Η στενή συσχέτιση της αύξησης του βάρους μας με την έναρξη λήψης κάποιου απότα παραπάνω φάρμακα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν σοβαρά από τον θεράποντα μας ιατρό ή διαιτολόγο και να συνεκτιμώνται όλες οι παράμετροι προς τροποποίηση της εκάστοτε θεραπείας.

Ο Υποθυρεοειδισμός

Η υπολειτουργία του θυρεοειδή μας αδένα σχετίζεται με μείωση του μεταβολισμού και κατά συνέπεια δυσκολεύει την προσπάθεια μας για απώλεια βάρους. Έτσι θα πρέπει να ελέγχουμε τη κατάσταση του θυρεοειδή μας κάνοντας τις ανάλογες εξετάσεις (Τ3, Τ4, TSH, αντισώματα θυρεοειδή αδένα και υπερηχογράφημα).

Ορμονικές διαταραχές όπως ινσουλινοαντίσταση

Η ινσουλινοαντίσταση είναι μια κατάσταση όπου η ινσουλίνη που εκκρίνεται στο αίμα μας, παραμένει σε υψηλά επίπεδα αντί να πέφτει σε φυσιολογικά επίπεδα 1-2 ώρες μετά από ένα γεύμα. Τα αυξημένα επίπεδα της διεγείρουν τα κύτταρα μας να χρησιμοποιούν περισσότερη ενέργεια σε μορφή γλυκόζης και να τη μετατρέπουν σε λίπος. Η θεραπεία αυτού του συνδρόμου δεν είναι εύκολη αλλά με σωστή διατροφή που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και χαμηλή σε κορεσμένα λίπη σε συνδυασμό με άσκηση και με φαρμακευτική αγωγή μπορεί να επιτευχτεί απώλεια βάρους που επιθυμούμε.

Μπορεί να χάνουμε λίπος και να μην χάνουμε βάρος

Αυτό γίνεται όταν υπάρχει α) αύξηση μυϊκού ιστού β) κατακράτηση υγρών γ) προεμμηνορρησιακό σύνδρομο δ) γαστρεντερικά προβλήματα (δυσκοιλιότητα) στ) υποσιτισμός ζ) θρεπτικές ανεπάρκειες

Έτσι αν θέλουμε να φαίνεται και στη ζυγαριά η απώλεια του βάρους μας θα πρέπει να μειώσουμε τις δυναμικές ασκήσεις (βαράκια), να πίνουμε πολύ νερό ( 1.5-2L/ ημέρα), να μειώσουμε την πρόσληψη αλατιού, να ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες με μικρά και συχνά γεύματα.

Έλλειψη ύπνου

Ο οργανισμός μας για να λειτουργεί σωστά πρέπει να ξεκουράζεται επαρκώς μέσω του βαθύ ύπνου. Η επαρκής ανάπαυση του οργανισμού είναι σε γενικές γραμμές 9 ώρες στην ηλικία των 20, 8 ώρες έως την ηλικία των 50, 7 ώρες από τα 50-60.

Όταν ο οργανισμός μας δεν ξεκουράζεται αρκετά τότε αυτό μεταφράζεται από τον εγκέφαλο σαν μια κατάσταση στρες. Σε μία κατάσταση στρες ενεργοποιείται η φυσική άμυνα του οργανισμού μας, στέλνοντας σήμα για αποθήκευση περισσότερου λίπους στο σώμα μας. Ο οργανισμός μας αντιδρά έτσι γιατί θέλει να προλάβει τυχόν δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να εμφανιστούν μελλοντικά.

Επίσης έχει φανεί ότι όταν μένουμε είναι ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της νύχτας τείνουμε να αναζητούμε πιο συχνά φαγητό και κυρίως σνακ που είναι πλούσια σε ζάχαρη και λίπος.

Έντονο άγχος

Οι έντονοι ρυθμοί ζωής που ακλουθούμε προκαλούν γενικά ένα άγχος. Υπάρχουν όμως άτομα που βιώνουν το στρες πιο έντονα σε σχέση με άλλα άτομα. Το άγχος όπως και η έλλειψη ύπνου πυροδοτούν στον οργανισμό μια σειρά από αντιδράσεις που έχουν σαν σκοπό την επιβίωση του. Έτσι ο οργανισμός αρχίζει να αποθηκεύει καύσιμα μειώνοντας το μεταβολισμό και εκκρίνοντας ορμόνες (κορτιζόλη) που προκαλούν τη συσσώρευση λίπους στη περιοχή της κοιλιάς.

Εμμηνόπαυση

Κατά την εμμηνόπαυση ο μεταβολισμός του οργανισμού μας επιβραδύνεται ενώ ταυτόχρονα συμβαίνουν διάφορες ορμονικές αλλαγές που μπορεί να μας αυξήσουν το αίσθημα της πείνας, να μας προκαλέσουν κατάθλιψη ή και κακό ύπνο. Έτσι οι γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση συχνά μπορεί να αυξήσουν το σωματικό τους βάρος εάν δεν προσαρμόσουν τον τρόπο ζωής τους ανάλογα με τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους. Οπότε η μείωση της πρόσληψης των θερμίδων σε συνδυασμό με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας πρέπει να χαρακτηρίζει όσες γυναίκες είναι στην εμμηνόπαυση.

Μαρία Σαρικά

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Δημήτριος Πέτσιος Msc

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος