Θα συμφωνήσετε μαζί μου πως πολλές από τις όμορφες, παιδικές μας –και όχι μόνο- αναμνήσεις στοργής, έχουν να κάνουν με το φαγητό, δηλαδή τα τραπέζια, τα γενέθλια και τα παρτυ. Τούρτες, γλυκά, σοκολάτες, μας δίνουν μια γλυκιά αναπόληση και νοσταλγία των… ανέμελων καιρών.
Οι τελευταίες δε, ήταν και είναι και οι πιο δημοφιλείς, ιδίως όταν συνδυάζουν και τα υπόλοιπα γλυκά (π.χ. τσουρέκι με επικάλυψη ή γέμιση σοκολάτας, κουλούρια με σοκολάτα κτλ). Η σοκολάτα μπορεί να προστεθεί σε όλα σχεδον τα γλυκά και να τα… αναβαθμίσει
Από όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, οι πιο γλυκές στιγμές της παιδικής μου ηλικίας συνοδεύονταν από μια σοκολάτα, μπισκότα σοκολάτας ή άλλα γλυκά με βάση τη σοκολάτα, όπως πάστες, κέικ σοκολάτας, τρουφάκια, εκλεράκια και…πάει λέγοντας. Βλέπετε μια από τις πολλές αλλά και συνάμα μοναδικές ιδιότητες της σοκολάτας είναι ότι μπορεί να παρασκευαστεί και να χρησιμοποιηθεί με δεκάδες τρόπους σε εκατοντάδες παρασκευάσματα. Άραγε, αυτό την κάνει και τόσο προσφιλή ή κρύβονται κι άλλα στοιχεία κάτω από αυτό το υπέροχο καφετί έδεσμα;
Πρώιμη απόλαυση
Για τα περισσότερα παιδιά η σοκολάτα έρχεται από πολύ νωρίς, μετά από τον πρώτο κιόλας χρόνο. Από τα λίγα πράγματα που θυμάμαι πολύ καλά ήταν η αγάπη και η τρυφερότητα που έδειχνα στη μητέρα μου όταν μου έφερνε κάτι σε σοκολάτα από το ζαχαροπλαστείο που εργαζόταν (ναι, όσο απίστευτο κι αν σας φαίνεται, μεγάλωσα με σοκολάτες!). Βέβαια ποτέ δεν με ενδιέφερε τι περιείχε η συσκευασία και τι έγραφε, μιας και δεν είχα μάθει καν να διαβάζω, όντας μικρούλης. Άλλωστε, ένα αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας ήταν να ανακαλύψω από μόνος μου τι κρυβόταν κάτω από το περιτύλιγμα και μέσα στο λαχταριστό περιεχόμενο. Και να είστε σίγουροι, το ίδιο αισθάνονται και όλα τα πιτσιρίκια του κόσμου όταν δοκιμάζουν την «τροφή των θεών». Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Προσφορά αγάπης-η συμβολική δύναμη της σοκολάτας
Η αλήθεια είναι ότι σοκολάτα δεν μας προσφέρουν οι ξένοι. Στον δυτικό τουλάχιστόν κόσμο δεχόμαστε σοκολάτες από άτομα που μας αγαπάνε, όπως οι γονείς, οι γιαγιάδες, οι παππούδες κτλ. Η σύνδεση λοιπόν της σοκολάτας με την αγάπη και την ασφάλεια που μας προσφέρουν οι δικοί μας άνθρωποι είναι αναπόφευκτη και συμβαίνει από πολύ νωρίς, από την προσχολική ηλικία. Έτσι, η γλυκιά γεύση της σοκολάτας παραλληλίζεται με τα αμοιβαία αισθήματα αγάπης, φιλίας και συμπάθειας. Αναλογιστείτε τώρα το εξής: Όταν αντιλαμβανόμαστε τη γεύση της σοκολάτας στον ουρανίσκο μας, ο νους μας πλημμυρίζει με ευχάριστες σκέψεις-αναμνήσεις. Άλλωστε το συναισθηματικό «μήνυμα» που εκδηλώνεται με τη σοκολάτα περνάει και σε βιολογικό επίπεδο, μιας και αυτή αποδεδειγμένα πλέον μας προκαλεί στιγμιαία ευφορία και καλή διάθεση, πέρα από γευστική ηδονή.
Η «μαγική» σύνθεση
Πράγματι, έχει βρεθεί πως η σοκολάτα εμπεριέχει δεκάδες (πάνω από 380!) ουσίες που έχουν άμεση επίδραση στο νευρικό μας σύστημα και κατ’ επέκταση, στη διάθεση μας. Αναφορικά, η θειοβρωμίνη, η τυραμίνη και η φαινυλεθυλαμίνη είναι ουσίες διεγερτικές, δηλαδή που κατά κάποιο τρόπο μας «ξυπνούν» και η ανανδαμίδη μιμείται ψυχοτρόπο δράση, επιφέρει δηλαδή περιστασιακή ευχαρίστηση στο άτομο. Παράλληλα στη σοκολάτα ανευρίσκονται ουσίες οι οποίες επιτείνουν τη δράση των παραπάνω και έτσι κάνουν την επιρροή τους ακόμα πιο έντονη. Δεν είναι τυχαίο που πολλοί αναφέρουν τη σοκολάτα ως ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό, μιας και ο μηχανισμός που αυτή επενεργεί στους νευροδιαβιβαστές της διάθεσης (ντοπαμίνη, σερετονίνη) μοιάζει κατά πολύ με αυτή των φαρμάκων.
Με τα παιδιά όμως, τι γίνεται;
Άρα θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε σχέση με τις «δόσεις» αγάπης μέσω σοκολάτας που δίνουμε στα παιδιά, αφού αυτά πολύ εύκολα μπορούν να την υπερκαταναλώσουν. Σκεφτείτε ακόμα ότι είμαστε γενετικά «προγραμματισμένοι» να επιλέγουμε τη γλυκιά γεύση, ως μέριμνα της φύσης για την επιβίωση μας. Τη γλυκιά γεύση φέρουν οι υδατάνθρακες που παρέχουν ενέργεια απαραίτητη για τη διαβίωση και για αυτό είμαστε και επιρρεπείς σε αυτούς. Και επειδή ένα μικρό παιδί (μέχρι 6 χρονών) δεν μπορεί να κατανοήσει έννοιες όπως οι παραπάνω, θα πρέπει η διαθεσιμότητα και η πρόσβαση στη σοκολάτα να είναι καθαρά υπό την ευθύνη του γονέα. Εάν ένα παιδί από μικρό μαθαίνει το γλυκό και δη τη σοκολάτα, θα την αποζητάει συνεχώς. Με λίγα λόγια καλό θα ήταν να εντάξετε τη σοκολάτα στη διατροφή του μετά το 2ο ή 3ο χρόνο…
Σοκολατένια «τρικ»
Οπότε, φροντίστε ο μικρός ή η μικρή σας (μέχρι 5-6 ετών) να μην γνωρίζει ότι υπάρχουν σοκολάτες στο σπίτι έτσι ώστε να ρυθμίζετε εσείς τη συχνότητα και την ποσότητα κατανάλωσης. Όσο το παιδί μεγαλώνει, μπορείτε σιγά σιγά να το εκπαιδεύετε σε διάφορες έννοιες όπως π.χ. η σοκολάτα «δεν είναι για χόρταση», «αν τρώμε πολύ χαλάει τα δόντια», «παχαίνει» κτλ. Αργότερα μπορούμε να βάλουμε συμφωνίες-κανόνες που θα αφορούν το πόσο και το πότε τρώμε σοκολάτα (π.χ. την τρώμε μόνο ως σνακ το απόγευμα και όχι στη θέση κανονικού γεύματος). Σε καμιά περίπτωση όμως μην απαγορεύετε εντελώς τη σοκολάτα, μην επιβραβεύετε και μην τιμωρείτε με αυτήν, καθώς αργά ή γρήγορα τα αποτελέσματα θα είναι τα εντελώς αντίθετα. Φροντίστε σταδιακά η σοκολάτα να αποτελεί ένα σύνηθες τρόφιμο στο σπίτι για το οποίο όμως θα υπάρχουν όρια και κανόνες. Μια άλλη χρήσιμη τακτική είναι να αγοράζετε τα προϊόντα της σοκολάτας σε μικρές συσκευασίες και μερίδες, έτσι ώστε οι ποσότητες να είναι καλύτερα ελεγχόμενες. Τέλος, παρόλο που η αγορά μιας λιχουδιάς όπως η σοκολάτα ως δώρο αγάπης αποτελεί μια γρήγορη, εύκολη (και επίκαιρη πάντοτε) λύση, προσπαθήστε να εκδηλώνετε τα συναισθήματα σας και με άλλους τρόπους, όπως βιβλία, αυτοκόλλητα, παιχνίδια κτλ. Ακόμα καλύτερα; Μια συμβολική προσφορά όπως μια ζωγραφιά, μια βόλτα στο λούνα παρκ…
Μόνο τότε το χριστουγεννιάτικο σοκολατάκι ή το πασχαλινό σοκολατένιο λαγουδάκι της γιαγιάς θα είναι πολύ απλά «μια ακόμα σοκολάτα»!
Δημήτριος Πέτσιος Msc
Κλινικός Διαιτολόγος-Αθλητικός Διατροφολόγος
Master Practitioner Διατροφικών Διαταραχών
